W komentarzach i wiadomościach prywatnych pytacie mnie czasem: „Ej, Brewa – zestaw X miał wypaść, a wszędzie jeszcze jest. To jak to z nim będzie?”. W związku z tym postanowiłem napisać krótki tekst na temat tego, jak traktować status EOL (ang. End of Line) w przypadku LEGO® i z jakimi efektami on się wiąże.

Skąd pochodzą informacje o LEGO® EOL?

Info o tym, kiedy dany zestaw LEGO® zniknie z półek sklepowych rzadko kiedy pochodzi od LEGO®. Przyczyny takiej sytuacji nie były oficjalnie komentowane, ale w dużej mierze chodzi o rynek wtórny i to, że oficjalne informacje o wycofaniu zestawów mogłyby wpływać na ceny także na rynku pierwotnym. Taka sytuacja byłaby nie tylko niewygodna dla oficjalnych partnerów handlowych LEGO®, ale – w ekstremalnych sytuacjach (i na niektórych rynkach) – mogłaby nawet być podstawą konkretnych roszczeń prawnych w stosunku do duńskiej marki.

Z tego względu, większość informacjo odnośnie EOL pochodzi od dealerów LEGO® i pracowników, ze – tak to określmy – zbyt długimi jęzorami. Kiedy partner handlowy LEGO® otrzymuje informację, że danego zestawu nie będzie można już zamawiać w hurcie, to może przyjąć, że właściwy set uzyskał status EOL. Jeśli podzieli się tą informacją z internetami, a potem okaże się, że inni dealerzy również otrzymali podobne info, to mamy do czynienia z dużą SZANSĄ (patrz niżej) na to, że zestaw zostanie wycofany. To właśnie od takich dealerów najczęściej pochodzą informacje na czołowych blogach klockowych na świecie, choć ich właściciele często mają własne, głębiej ulokowane źródła.

Samo LEGO® czasem informuje o bliskim wycofaniu w swoich sklepach stacjonarnych i internetowych, umieszczając produkt w sekcji „Ostatnia szansa”/„Ostatnie sztuki”. Jeśli zestaw się tam pojawi, to na 100% w krótkim czasie zostanie wycofany. Niemniej, bardzo często sety są przez Duńczyków wycofywane z pominięciem tego działu – zwłaszcza w krajach, w których udział handlowy ich oficjalnych sklepów jest znikomy (a tak jest m.in. w Polsce).

Wreszcie, informacja ‘Produkt wycofany’ w sklepie internetowym LEGO® to nie info o wycofaniu zestawu, a sygnał, że właściwie już po frytach. Jeśli widzisz taką informację przy secie, na którym Ci zależało, to najczęściej oznacza to, że danego modelu nie kupisz już nawet po cenie katalogowej. Można powiedzieć, że ten status kończy proces wycofywania produktu i ostatecznie go potwierdza.

A inny status?

Co, jeżeli dany produkt ma podobno być wycofany, nie ma go w sklepach, a na LEGO.pl jest tylko „Chwilowo niedostępny”? Trudno powiedzieć. Ja zakładam, że możemy mieć do czynienia z ostatnimi partiami produkcyjnymi, które jeszcze nie trafiły z fabryk do magazynów. Niemniej, w takim przypadku już raczej bliżej niż dalej i nie spodziewałbym się „pełnego” wznowienia sprzedaży.

Czas wycofywania zestawów LEGO®

No dobra. Powiedzmy, że mamy wiarygodne info, że dany produkt będzie wycofywany w marcu, a w połowie maja jest on jeszcze szeroko dostępny w sklepach. O co chodzi?

Po pierwsze: to, że LEGO® wstrzymało dostawy do swoich dealerów NIE ZAWSZE oznacza wycofanie. Sprzedaż niektórych produktów, których cykl życia powoli się kończy, może zostać ograniczony do LEGO® S@H, w którym zestawy – ze względu na nieco wyższą cenę – będą „dogorywać” jeszcze przez miesiąc czy cztery. Ba! Czasem może zdarzyć się, że produkt oficjalnie wycofany na moment wróci do sklepów LEGO®, by przez krótki czas być ponownie oficjalnie dostępny. Taki przypadek odnotowaliśmy choćby w kwietniu 2021 roku, kiedy do sprzedaży na S@H wrócił zestaw 40174 Zestaw szachów, w lutym oficjalnie oznaczony jako wycofany.

Po drugie: status EOL to nie jakieś magiczne zaklęcie, które momentalnie wymazuje wszystkie stany magazynowe. Taka sytuacja ma miejsce tylko raz w roku: w grudniu, kiedy noworoczne wycofania LEGO®  zbiegają się z ogromnym popytem na klocki. Ten ostatni sprawia, że najpopularniejsze sety o statusie EOL FAKTYCZNIE znikają z półek z dnia na dzień, tak jak to było choćby w przypadku 10260 Bistro w śródmieściu. W ciągu roku, włączając w to także „większe” wycofania w jego połowie, większość dużych sklepów w Polsce ma na tyle solidne zapasy konkretnych zestawów, że niejednokrotnie w danym miejscu wycofane sety można kupić jeszcze przez kolejne 2-3 miesiące. Z tego względu, brak nagłego wzrostu cen poszczególnych modeli – zwłaszcza tych nie najpopularniejszych – niekoniecznie jest wskaźnikiem, że dany zestaw „wyrotuje”.

Pamiętajmy też, że duże sklepy internetowe (czytaj: te, które poza LEGO® handlują jeszcze masą innych rzeczy) nie ponoszą cen na wieść o wycofaniach, bo po prostu nie śledzą tego typu wiadomości. Więcej nawet! Spostrzegawczy fan na pewno się zorientuje, że więksi handlarze na wieść o wycofaniach wypychają towar na promocje, żeby pozbyć się końcówek magazynowych. Dokładnie taka sytuacja miała miejsce w marcu 2021 roku, kiedy w nowootowartym, polskim oddziale Amazona na promocję wpadła cała masa EOLI.

Kiedy jest dobry moment na zakup?

Niezależnie od tego, czy kupujecie LEGO® dla siebie, czy pod inwestycję, odpowiedź na to pytanie jest jedna: wtedy, kiedy jest tanio. Tak naprawdę cykle życia różnych serii zestawów są na tyle zróżnicowane, że nie ma jednego uniwersalnego wykresu cenowego, według którego można by skalkulować najlepszy moment na kupno danego setu. Jeśli jednak postawimy pytanie: „kiedy jest OSTATNI dobry moment na zakup?”, to odpowiedź brzmi: jak tylko pojawią się pierwsze plotki o wycofaniu. Wszystko, czym ryzykujecie w tym przypadku, to to, że nie wyrwiecie zestawu te 10-50 zł taniej, jeśli zostanie on w produkcji, a cena jeszcze spadnie. Jeżeli jednak dana plotka okaże się prawdziwa, a wy zaśpicie, to cóż – na dany model być może trzeba będzie wyłożyć znacznie większe pieniądze.

W związku z powyższymi, informacja „Produkt wycofany” na stronie LEGO® to – tak jak już wspomniałem – ostatni gwóźdź do trumny danego zestawu. Taki status to niemal 100%-owa pewność, że dany set zniknął już z półek wszystkich innych sklepów i przeszedł do obrotu wtórnego.

Czy LEGO® EOL da się przewidzieć?

Przewidzenie wycofania zestawów LEGO® jest możliwe, ale tylko w bardzo ograniczonym zakresie. Strony pokroju Brickeconomy oferują wgląd w cykl życia produktów duńskiej marki, bo przecież nie jest on żadnym sekretem. Niemniej, Duńczycy bardzo często zaskakują fanów niespodziewanymi decyzjami: o przedłużeniu życia zestawów, o ich wznowieniu pod nowym numerem czy o nagłym wycofaniu setu, który nie „kwalifikował się” jeszcze do rotacji (10248, anyone?). Pamiętajmy, że LEGO® nie ma żadnego interesu w ułatwianiu życia inwestorom… ale z drugiej strony ich istnienie raczej marce nie przeszkadza. Możemy więc opierać swoje decyzje zakupowe na pewnych zgrubnych schematach, ale musimy też pamiętać, że w temacie EOL nigdy nie będziemy mieć 100% pewności.